Hukuk, temelde insan ilişkilerini, toplumsal ve ekonomik ilişkileri, devletin faaliyetlerini ve uluslar arası ilişkileri düzenler. Bu ilişkileri düzenlerken de pozitivist bir yöntem kullanır. Yani bu düzenlemelerde objektif olur, gerçekliğe nesnelliğe dayanır ve bu düzenlemeleri belirli ilkeler ve metodolojiler çerçevesinde gerçekleştir.
Diğer taraftan diyalektiktir, yani hukukta her zaman bir tez, antitez ve bir sentez vardır. Ve sistematiktir. Her düzenlemenin kendi içinde bir sistematiği vardır ve diğer düzenlemelerle ahenk içerisinde olmalıdır.
Hukukun kaynakları ikiye ayrılır: Yazılı kaynaklar ve yazılı olmayan kaynaklar. Yazılı kaynaklardan daha da önemlisi yazılı olmayan kaynaklardır zira “hukuk aslında bir yorumlama sanatıdır.” Yazılı kaynakların yorumlanmasında bakış açısı çok önemlidir ve yorum yapılırken de pozitivist diyalektik ve sistematik bir şekilde yorum yapılmalıdır.
Günümüz toplumunda teknolojinin ilerlemesiyle birlikte, teknoloji, bilgi ve hukukun yolları ister istemez kesişmiş ve bu da mevcut düzenlemelerin yetmemesi ya da değiştirilmesi zaruretini doğurmuştur.
Küreselleşmeyle birlikte dünyada rasyonel düşünce egemen olmaya başlamış, kültürler birbirine daha da yakınlaşmış ve birbirlerinin bakış açılarından etkilenmeye başlamışlardır. Artık toplumlar kendi içlerinde kapalı bir şekilde değil neredeyse tüm dünyayla bir etkileşim halinde olmak durumunda kalmışlardır.
Bu durum da ülkelerin mevcut hukuki düzenlemelerinin teknolojiyi takip edememesi, teknolojiye yetememesi sonucunu doğurur. Süregelen düzenlemeler ve bu düzenlemelere alışmış teknolojiye nispeten kapalı “eski nesil” uygulamacılar değişen dünya düzenini anlamada ve yorumlamada noksan kalabilmektedir.
İnternetin hayatımıza girmesiyle birlikte artık suçun işlenme şekilleri bile değişmiş ve bu da suçun tespiti ve takibi bakımından bizleri teknoloji ve internetle uyumlu bir şekilde çalışmaya ve bu yönde düzenlemeler yapmaya zorlamaktadır.
Peki değişen ve gelişen dünya düzeniyle beraber teknoloji, bilgi ve hukuk üçgeni bakımından hukuk düzenlemeleri ne şekilde yapılmalıdır ?
Süregelen fikirlerden biri bu düzenlemelerin “teknoloji nötr” bir şekilde yapılması görüşüdür. Teknoloji nötr nedir peki ? Kısaca şöyle denebilir, teknoloji nötr düzenlemede söz konusu düzenleme belirli bir teknolojiye endekslenmeden yapılmalı ve teknoloji değişse de düzenleme yeni teknolojiye adapte edilebilir olmalıdır.
Teknoloji nötr kavramı içerisinde tartışılan ya da öne sürülen fikirlerden birisi de düzenlemelerin birebir teknolojiyi değil fakat söz konusu teknoloji kullanımının meydana getirdiği etkileri düzenlemesi gerektiğidir. ( Bert – Jaab Koops /Tillburg University ) Örneğin “spam” (Internet üzerinde aynı mesajın yüksek sayıdaki kopyasının, bu tip bir mesaji alma talebinde bulunmamış kişilere, zorlayıcı nitelikte gönderilmesi Spam olarak adlandırılır. www.spam.org.tr ) konusunda bir düzenlemeye gidildiğinde burada asıl amaç spam den rahatsız olan insanları korumaya yönelik olmalıdır.
Teknoloji nötr düzenlemeler belirli bir teknolojiyi diğerinden üstün tutmamalı, mümkünse mevcut ve ilerde ortaya çıkabilecek uyuşmazlıklara da çözüm olabilecek şekilde yapılmalı ve yorumlanmalıdır.
Eğer bir düzenleme belirli bir teknolojiyi fazlaca ayrıntılı bir şekilde düzenlemişse, düzenlemenin gelişen ve değişen teknolojiye ayak uydurması çok da beklenemez.
Belki de yapılması gereken, normlar hiyerarşisine uygun bir şekilde daha genel olarak düzenlenen ve üst seviyede bulunan kanunlar genel ve teknoloji nötr bir şekilde düzenlenmeli, mevcut teknolojinin ayrıntıları ise tüzük yönetmelik vs ile düzenlenerek bu problem çözülmeye çalışılmalıdır.
Kaynakça :
Koops, Should ICT Regulation be Technology-Neutral? (Tilburg University - Faculty of Law (TILT) )
Asena Metin
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder